Ochrona sygnalistów w Hiszpanii - rozpoczęcie działalności Autoridad Independiente de Protección del Informante (AIPI)

Wraz z wejściem w życie Ley 2/2023, w Hiszpanii powstał kompleksowy system ochrony osób zgłaszających poważne naruszenia prawa w środowisku pracy lub w działalności zawodowej. Ustawa ta nie tylko zobowiązuje przedsiębiorstwa do wdrożenia wewnętrznych kanałów zgłaszania nieprawidłowości (canales internos de información), ale również powołuje nowy, centralny organ państwowy – Autoridad Independiente de Protección del Informante (AIPI).

Organ ten rozpoczął działalność 1 września 2025 roku i stanowi istotny filar hiszpańskiego systemu ochrony sygnalistów. Głównym zadaniem AIPI jest nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem systemów zgłaszania naruszeń w przedsiębiorstwach oraz zapewnienie skutecznej ochrony osobom, które zdecydowały się ujawnić przypadki naruszenia prawa.

Zakres działania AIPI i jej kompetencje

AIPI, działająca w pełni niezależnie od administracji publicznej, posiada kompetencje na terytorium całej Hiszpanii, z wyjątkiem wspólnot autonomicznych, które ustanowiły własne organy ochrony sygnalistów.

Zgodnie z artículo 43 de la Ley 2/2023, podstawową funkcją AIPI jest obsługa zewnętrznego kanału zgłaszania naruszeń (canal externo de denuncias). Z rozwiązania tego mogą skorzystać osoby, które:

• nie mają zaufania do wewnętrznego kanału zgłaszania naruszeń w swojej organizacji lub przedsiębiorstwie,

• obawiają się działań odwetowych lub innych niekorzystnych konsekwencji związanych ze zgłoszeniem, lub

• uznają, że zgłaszane naruszenie ma charakter ponadregionalny.

Zgłoszenie można złożyć w sposób bezpieczny, poufny, a jeśli zgłaszający wyrazi takie życzenie również anonimowy. Procedura ta gwarantuje pełną ochronę danych osobowych oraz zapewnia poczucie bezpieczeństwa i komfort sygnalisty.

Ochrona sygnalistów i sankcje za naruszenie przepisów

AIPI nie ogranicza swojej roli wyłącznie do przyjmowania zgłoszeń. Do jej zadań należy również zapewnienie ochrony osobom informującym o naruszeniach przed wszelkimi formami działań odwetowych, w tym w szczególności przed zwolnieniem z pracy, obniżeniem stanowiska, sankcjami finansowymi lub innymi środkami o charakterze dyskryminacyjnym.

Organ ten posiada również kompetencje sankcyjne, umożliwiające wszczynanie postępowań administracyjnych wobec podmiotów naruszających przepisy ustawy. Przedsiębiorstwa, które nie wdrożą obowiązkowego kanału zgłoszeniowego lub będą utrudniały składanie zawiadomień, narażają się na kary finansowe sięgające nawet 1 miliona euro.

Obowiązki przedsiębiorstw – wymogi i terminy

Zgodnie z ustawą, obowiązek utworzenia kanału wewnętrznego zgłaszania naruszeń spoczywa na:

• przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 50 pracowników,

• podmiotach działających w sektorach strategicznych.

• jednostkach zarządzających środkami publicznymi.
  

System ten musi spełniać rygorystyczne wymogi w zakresie:

• poufności danych zgłaszających,

• możliwości dokonania zgłoszenia anonimowego,

• niezależności funkcjonalnej osoby odpowiedzialnej za przyjmowanie zgłoszeń,

• skutecznej ochrony przed wszelkimi formami odwetu.
  

Przedsiębiorstwa mają obowiązek zgłoszenia do AIPI osoby odpowiedzialnej za system informacyjny do dnia 1 listopada 2025 roku. Każda późniejsza zmiana tej funkcji musi zostać przekazana organowi w terminie 10 dni roboczych od jej dokonania.

Dlaczego wdrożenie systemu zgodnego z Ley 2/2023 jest kluczowe?

Nowe przepisy nie powinny być traktowane wyłącznie jako obowiązek administracyjny, lecz jako szansa na wzmocnienie kultury etycznej i transparentności w organizacji.

Poprawnie zaprojektowany i wdrożony system zgłaszania nieprawidłowości umożliwia przedsiębiorstwom:

• szybkie identyfikowanie i eliminowanie naruszeń,

• minimalizowanie ryzyka prawnego i reputacyjnego,

• budowanie zaufania wśród pracowników i interesariuszy,

• wzmacnianie wizerunku firmy jako podmiotu odpowiedzialnego i zgodnego z prawem.
  

Dostosowanie działalności firmy do wymogów Ley 2/2023 to dobry krok w kierunku większej przejrzystości i bezpieczeństwa organizacyjnego. Jeśli prowadzisz biznes w Hiszpanii, skontaktuj się, aby sprawnie wdrożyć rozwiązania zgodne z przepisami, tak aby Twoja firma działała w pełnej zgodności z prawem i w duchu etyki biznesowej.